Buğda xəstəlikləri – Septoriya yarpaq ləkəsi
Bildiyimiz kimi ütün bitki aləminin özünəməxsus xəstəlikləri və zərərveriviləri var. Taxıl bitkilərinin də müxtəlif xəstəlikləri var.
Bu yazımızda sizlərə məhsuldarlığa mənfi təsir göstərən bu xəstəliklərdən qorunmaq yolları haqda məlumat verəcəyik.
Buğdada Septoriya yarpaq ləkəsi (Septoria tritici) xəstəliyi
Xəstəliyin ilk əlamətləri yarpaqdakı damarlar üzərində kiçik, sırasız qırmızı-qəhvəyi ləkələrin yaranmasıdır. Xəstəlik kül rəngli ləkələrin mərkəzindən inkişaf edir. Bu ləkələrin böyüməsi və birləşməsi nəticəsində bütün yarpaq ləkələrlə örtülür. Daha sonra həmin ləkələr üzərində kiçik qara nöqtələr görünür, buna görə xəstəlik “zolaqlı yarpaq ləkəsi” kimi də tanınır. Bəzən digər yarpaq xəstəlikləri eyni bitkidə görülə bilər. Bu səbəbdən xəstəliklər qarışmamalıdır. Xəstəliyin ilk əlamətləri yarpaqlarda infeksiyadan 14-21 gün sonra görünsə də, nisbi rütubətin yüksək olduğu yerlərdə 5-6 gün sonra da görünə bilər. Xəstəlik ilk növbədə alt yarpaqlarda görünür. Üst yarpaqlarda yayılma dərəcəsi ətraf mühit şəraitindən və çeşidin həssaslığından asılı olaraq dəyişir. Bitki yetişdikdə xəstəliyin şiddəti nisbətən az olur. İnkişaf zamanı yarpaq toxumasına yerləşir. Yetişdikdə rəngləri ağdan dəvə rənginə qədər dəyişərək xəstəlik epidermisin parçalanması və çatlaması ilə axır.
Mübarizə metodları:
Mədəni tədbirlər: Həssas sortların yetişdirilməsinin qarşısı alınmalı və davamlı sortlar əkilməlidir. Əkin tətbiq edilməlidir. Bir il boyunca dəmyə və ya suvarılan məhsul yetişdirmək Septoria səviyyəsini xeyli azaldır. Oktyabr ayının sonlarında əkinlə Septoriyanın şiddətini azaltmaq olar. Bir neçə dəfə şumlama ilə bitki qalıqları torpağa basdırılmalıdır. Tez-tez əkməkdən çəkinmək lazımdır. Əkin ilə əkilməyə üstünlük verilməlidir. Bitki ehtiyacından daha çox azot gübrəsi verməkdən çəkinmək lazımdır.
Kimyəvi mübarizə: İqlim şəraiti xəstəliyin inkişafı üçün uyğundursa və bir epidemiya vəziyyətinin olması ehtimalı varsa, yaşıl dərman tətbiq olunur. Qardaşlığın əvvəlindən yağışlı hava uzanarsa, Septorian ziyanı artır. Ümumiyyətlə, çiləmə üçün ən yaxşı vaxt, bayraq yarpağının tam açıldığı zaman, səpələnmə dövrünün sonu və ya sünbül çıxmadan əvvəldir. Erkən dövrdə bitkinin yuxarı hissələrinə çıxan bir infeksiya üçün bayraq yarpağının çıxarılmasını gözləmək lazım deyil. Eyni şəkildə, sahə çirklənmiş və tükənən müddətdə yağışlı hava davam edərsə, iqtisadi ziyan ola biləcəyi üçün çiləmə lazım ola bilər. Çiləmə təkrar oluna biləcəyi hallarda, bitki mühafizə məhsullarının etiketində göstərilən təsirlərin müddəti nəzərə alınmalıdır.
