Taxıl bitkiləri xəstəlikləri- Buğda və arpa xəstəlikləri
Taxıl bitkilərindən buğda və arpa ən çox istehsal olunan sahələrdir. Insan və heyvan qidası üçün vacib rasion olan bu dənli bitkilərdə bir çox xəstəliklər məhsuldarlığa təsir edir. Bu yazımızda sizlərə arpa və buğda bitkilərində yaranan xəstəliklərdən bəhs edəcəyik.
Buğda və arpada kök – gövdə çürüməsi
Xəstəlik daha çox oksigen çatışmazlığı olan ağır və zəif torpaqlarda baş verir. Bitkilərin alt yarpaq örtüklərində, saplaq və buğumunda bal rəngli bir görünüş yaranır. Bəzi dövrlərdə, bitkinin inkişaf dövrünün ortasında xəstə bitkilərdə və ətrafındakılarda saralma və məhv olma baş verir. Xəstələnmiş bitkinin sünbülləri bükülür və bəzi sünbüllər dən tutmur.
Xəstəlik üçün uyğun şərait yaradıldıqda, məhsulda 50% və ya daha çox itkiyə səbəb olur. Bitkilərdəki bütün inkişaf dövrlərində və bütün orqanlarda xəstəlik yarana bilər. Bu səbəblərə görə, dənlərin məhv olması, fidan yanığı, kök və kök boğazının çürüməsi, yarpaqlarda nöqtələr şəklində nekrotik ləkələr sünbüldə və taxıl qarışığında embrionun qaralması əlamətlərinə səbəb olur. Xəstəliyin kökü və kökündəki ləkələr tünd və ya solğun qəhvəyi rəngdədir. Bunun nəticəsində bitkilərdə inkişaf geriləyir. Xəstələnmiş bitkilər solğun, bənövşəyi və ya tünd yaşıl rəngə çalır. Bitkilərin kök sistemləri qısalır və kökləri qəhvəyi görünür. Bitkilərin saplaqlarının kənarlarında oval ləkələr yaranır.
Xəstəlik buğdanın müxtəlif inkişaf dövrlərində təsirli olur. Buna görə fidan yanığı, kök və gövdə çürükləri də bitkilərdə meydana gəlir. Təzə yetişmiş yarpaq kənarlarında, daha sonra bitki gövdəsində xəstəliyin tipik əlamətləri olan solğun oval ləkələr əmələ gəlir. Bitkilər bu çürük hissələrdən qıvrılır və gövdənin zəif olması səbəbindən müxtəlif istiqamətlərə əyilirlər. Bundan əlavə, biçin zamanı nazik və əzilmiş taxılların əmələ gəldiyi sünbüllər fərqlənir. Xəstəlik amilləri əksər taxıllarda xəstəlik yarada bilər. Bunların arasında buğda, arpa, yulaf və çovdar var.
Mübarizə metodları
Mədəni tədbirlər: Davamlı sortların yetişdirilməsinə üstünlük verilməlidir. Erkən sortlar gec sortlara nisbətən xəstəliklərə daha çox həssasdır. Torpağın yaxşı becərilməsi aparılmalı, əkin dərinliyi və torpaq istiliyi uyğun olmalıdır. Əkin etmədən əvvəl, torpaqda yaşıl bitkilər və bitki qalıqlarını məhv etmək üçün torpaq becərilməsi aparılmalı və ya onlar herbisid tətbiqi ilə çıxarılmalıdır. Yaxşı və balanslı bir gübrələmə, bitkinin davamlılığını təmin etməlidir. İz elementlərinin olmaması aradan qaldırılmalıdır. Xəstəliyin sıx olduğu ərazilərdə bu amillərə qarşı olmayan bitkilərin yanında yulaf əkmək olar. Yulaf bu amillərin hücumuna həssasdır, lakin yulaflarda çox yavaş böyüdükləri üçün bu göbələklər qısa müddətdə yox olur.
Kimyəvi mübarizə: Toxum əkmədən əvvəl toxum dərmanlarından biri ilə dərmanlanmalıdır.
